Ραγάδα Πρωκτού

Η ραγάδα πρωκτού ή ραγάδα (πρωκτικού) δακτυλίου είναι μία πληγή ή "σκίσιμο" του βλεννογόνου (της επιφανειακής δηλαδή στοιβάδας) του πρωκτού. Αποτελεί μια συχνή και ιδιαίτερα βασανιστική πάθηση.

Αιτία ραγάδας πρωκτού

Η αιτία δημιουργίας της ραγάδας του πρωκτού είναι συνήθως κάποιος στιγμιαίος τραυματισμός της περιοχής (π.χ. λόγω δυσκοιλιότητας). Η ραγάδα είναι δυνατό να συμβεί και σε ασθενή που δεν είναι γενικότερα δυσκοίλιος, αλλά είχε μια παροδική δυσκοιλιότητα (σκληρή κένωση) μιας μόνο ημέρας. Βέβαια, η χρόνια δυσκοιλιότητα αυξάνει την πιθανότητα δημιουργίας ραγάδας. Σπανιότερες αιτίες πρόκλησης ραγάδας είναι η επίμονη εκρηκτική διάρροια, η νόσος του Crohn (μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος του εντέρου) κ.α.

Η ιδιαιτερότητα της πληγής αυτής είναι ότι ο πόνος στην περιοχή προκαλεί αντανακλαστική σύσπαση του σφιγκτήρα του πρωκτού (του μυός δηλαδή που χρησιμεύει κατά της ακράτειας), κάτι που δεν επιτρέπει στη ραγάδα να επουλωθεί. Προκαλείται δηλαδή ένας φαύλος κύκλος.

Συμπτώματα ραγάδας πρωκτού

Τα συμπτώματα της ραγάδας του πρωκτού είναι έντονος πόνος (ιδίως κατά τις κενώσεις) και σε ορισμένες περιπτώσεις η αιμορραγία και ο κνησμός (φαγούρα). Οι ασθενείς με ραγάδα δακτυλίου αναφέρουν συνήθως κακή ποιότητα ζωής εξαιτίας της ραγάδας.

Η ραγάδα δακτυλίου μπορεί να είναι:

• οξεία (να προκλήθηκε δηλαδή εντός των τελευταίων 6 εβδομάδων)
• χρόνια (να υπάρχει δηλαδή για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 6 εβδομάδων).

Η διάγνωση της ραγάδας απαιτεί πολλές φορές εμπειρία κατά την εξέταση από τον ιατρό, ειδάλλως μπορεί να διαφύγει της προσοχής και να θεωρηθεί λανθασμένα πως π.χ. οι αιμορροΐδες δημιουργούν τα συμπτώματα του ασθενούς. Να σημειωθεί επίσης ότι η ραγάδα μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να είναι μικρή, αλλά παρόλα αυτά να προκαλεί πολύ έντονα συμπτώματα. Η ραγάδα επιδεινώνει επίσης συνήθως με τη σειρά της τη δυσκοιλιότητα, αφού λόγω πόνου προκαλείται είτε συνειδητή είτε υποσυνείδητη κατακράτηση κοπράνων, και η δυσκοιλιότητα με τη σειρά της χειροτερεύει τον πόνο τη στιγμή της αφόδευσης. Υφίσταται δηλαδή και ένας δεύτερος φαύλος κύκλος που ταλαιπωρεί τον ασθενή.

Σε ορισμένες περιπτώσεις χρόνιας ραγάδας σχηματίζεται δίπλα στη ραγάδα μια μικρή διόγκωση, η λεγόμενη συνοδός αιμορροΐδα, η οποία όμως δεν είναι αιμορροΐδα, αλλά ένας μικρός σχηματισμός από ουλώδη ιστό. Ουλώδης ιστός είναι ο ιστός που παράγει ο οργανισμός για να επουλώσει μια πληγή.

Στη χρόνια φάση δεν καταφέρνει συνήθως ο οργανισμός να επουλώσει το τραύμα, η διαρκής όμως προσπάθεια του οργανισμού καταλήγει στο σχηματισμό του μικρού αυτού μορφώματος δίπλα στη ραγάδα. Μια σπάνια επιπλοκή της χρόνιας ραγάδας είναι η δημιουργία περιεδρικού συριγγίου στην περιοχή.

Θεραπεία ραγάδας πρωκτού

Η θεραπεία της ραγάδας πρωκτού (ραγάδας πρωκτικού δακτυλίου) είναι συντηρητική (μη επεμβατική) ή χειρουργική και στοχεύει στη διακοπή του φαύλου κύκλου που αναφέρθηκε.

Δε σημαίνει ότι οι ραγάδες πρωκτού θα πρέπει πάντα να χειρουργούνται. Σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζονται συντηρητικά.

Σε ορισμένες περιπτώσεις δυστυχώς, ιδίως σε περίπτωση χρόνιας ραγάδας, η συντηρητική θεραπεία αποτυγχάνει. Στην περίπτωση αυτή, αλλά και στην περίπτωση πολύ έντονου πόνου απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση. Καθίσταται επομένως σαφές ότι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι πολύ σημαντική για την αποφυγή της επέμβασης. Σε περίπτωση χρόνιας ραγάδας σχηματίζεται ουλώδης ιστός γύρω από τη ραγάδα, κάτι που σε συνδυασμό με τη σύσπαση του σφιγκτήρα που περιγράφηκε πιο πάνω, δυσχεραίνει περαιτέρω την επούλωση της ραγάδας. Η οξεία ("φρέσκια") ραγάδα έχει σαφώς καλύτερες πιθανότητες επούλωσης με φαρμακευτικά / συντηρητικά μέσα σε σχέση με τη χρόνια. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η ραγάδα δημιουργείται εύκολα (μέσα σε μια στιγμή), θεραπεύεται όμως δύσκολα χωρίς ειδική αγωγή. Πολλοί ασθενείς, θεωρώντας ότι τα συμπτώματά τους οφείλονται σε αιμορροΐδες, δεν επισκέπτονται το γιατρό, με αποτέλεσμα η διάγνωση της ραγάδας να γίνεται συχνά καθυστερημένα και αφού η ραγάδα έχει μεταπέσει στη χρόνια φάση. Είναι σημαντικό συνεπώς ο ασθενής με άλγος πρωκτού να επισκέπτεται άμεσα τον ειδικό, ώστε να αυξήσει τις πιθανότητες να αποφύγει την επέμβαση.

Η συντηρητική αντιμετώπιση της ραγάδας πρωκτού περιλαμβάνει:

• αλοιφές που έχουν παυσίπονη δράση, αλοιφές με επουλωτική δράση, αλλά και αλοιφές που προκαλούν παροδική ελαφρά χαλάρωση του σφιγκτήρα του πρωκτού
• ρύθμιση διατροφής (άφθονες φυτικές ίνες και υγρά) για αποφυγή δυσκοιλιότητας, σε ορισμένες περιπτώσεις επιπρόσθετη λήψη προσωρινά φαρμάκων που "μαλακώνουν" τα κόπρανα αλλά δεν αποτελούν καθαρτικά
• "καθαρισμός" της περιοχής με ζεστό νερό και σαπούνι και αποφυγή χρήσης χαρτιού. Το ζεστό νερό βοηθά στη χαλάρωση του σφιγκτήρα.

Χειρουργική θεραπεία ραγάδας πρωκτού

Οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές για τη θεραπεία της ραγάδας είναι η έγχυση botox και ιδιαίτερα η αφαίρεση της ραγάδας με laser ή ηλεκτροδιαθερμία.

Αφαίρεση ραγάδας πρωκτού με laser ή ηλεκτροδιαθερμία

Η πλέον σύγχρονη χειρουργική επέμβαση ραγάδας πρωκτού είναι η τοπική αφαίρεση της ραγάδας με laser (λέιζερ) ή ηλεκτροδιαθερμία, χωρίς επέμβαση στο σφιγκτήρα. Η αφαίρεση της ραγάδας αποτελεί μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδο. Αφαιρείται με τo laser ή την ηλεκτροδιαθερμία ο ουλώδης ιστός στα πλάγια και στον πυθμένα της ραγάδας, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας ΄΄φρέσκιας΄΄ και καθαρής πληγής (με διαφορετικό ανεστραμμένο σχήμα) που έχει πλέον τη δυνατότητα να επουλωθεί (νεαροποίηση πληγής). Όντας επίσης καυτηριασμένη η καινούργια αυτή πληγή είναι πολύ πιο ανώδυνη σε σχέση με πριν. Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης επέμβασης είναι πολύ καλά, ενώ το κυριότερο είναι ότι δεν υπάρχει κίνδυνος ακράτειας. Η αφαίρεση της ραγάδας είναι η μέθοδος με τη μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας (πάνω από 90%) και σχεδόν μηδενική πιθανότητα επιπλοκών. Ο πόνος αρχίζει να υποχωρεί ήδη από την επόμενη μέρα μετά την επέμβαση. Συνολικά πλεονεκτεί σε σχέση με το botox, κυρίως όσον αφορά τα ποσοστά επιτυχίας. Πλεονεκτεί όμως και σε σχέση με τις παλαιότερες μεθόδους στο ότι με την αφαίρεση της ραγάδας δεν επεμβαίνουμε στο σφιγκτήρα μυ. Ο πρωκτολόγος χειρουργός θα πρέπει επίσης να προσέξει κατά την επέμβαση αν κάτω από μια χρόνια ραγάδα υποκρύπτεται συρίγγιο, κάτι που θα πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί. Το εξιτήριο πραγματοποιείται συνήθως λίγες ώρες μετά την αφαίρεση της ραγάδας, η οποία διενεργείται υπό σύντομη γενική αναισθησία ή επισκληρίδια αναισθησία.

Συνοπτικά τα πλεονεκτήματα της αφαίρεσης ραγάδας πρωκτού με laser ή ηλεκτροδιαθερμία σε σχέση με άλλες τεχνικές είναι:

• αναίμακτη επέμβαση (χωρίς νυστέρι)
• ανώδυνη επέμβαση
• ασφάλεια (δεν επεμβαίνουμε στο σφιγκτήρα, οπότε μηδενικός κίνδυνος ακράτειας)
• υψηλά ποσοστά επιτυχίας

Θεραπεία ραγάδας πρωκτού με botox

Παλαιότερες επεμβάσεις ραγάδας

Ένα άλλο είδος επέμβασης, η έσω πλάγια σφιγκτηροτομή (το "κόψιμο" δηλαδή τμήματος του σφιγκτήρα του πρωκτού), αποφεύγεται πλέον σήμερα διεθνώς, λόγω της μόνιμης ακράτειας κοπράνων ή αερίων που είναι δυνατό να προκαλέσει. "Δεν επιθυμούμε να διορθώσουμε ένα πρόβλημα και να δημιουργήσουμε ένα άλλο". Η ακόμα παλαιότερη μέθοδος / χειρουργείο αντιμετώπισης της ραγάδας πρωκτού μέσω της διαστολής του σφιγκτήρα έχει καταργηθεί διεθνώς πλήρως, διότι μπορεί να προκαλέσει ακανόνιστη ρήξη του σφιγκτήρα με επακόλουθη ακράτεια μετά την εγχείρηση.

Συνήθεις ερωτήσεις προς το χειρουργό ραγάδας πρωκτού

Ερ.: Να προτιμήσω το μπότοξ ή την αφαίρεση της ραγάδας?

Απ.: Σε περίπτωση αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής μπορεί ο ιατρός σε συνεννόηση με τον ασθενή να επιλέξει μία από τις δύο μεθόδους. Και οι δύο πραγματοποιούνται υπό νάρκωση, ενώ και με τις δύο δε διακινδυνεύεται η εγκράτεια στην περιοχή. Βάσει βιβλιογραφίας η αφαίρεση της ραγάδας με το laser ή την ηλεκτροδιαθερμία έχει υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας σε σχέση με την έγχυση botox για τη ραγάδα πρωκτού, οπότε συνήθως προτιμάται.

Ερ.:  Τι θερμοκρασία πρέπει να έχει το νερό όταν πλένεται ένας ασθενής με ραγάδα κατά τη διάρκεια συντηρητικής αγωγής?

Απ.:  Ενώ σε περίπτωση αιμορροΐδοπάθειας συστήνεται το κρύο νερό, σε περίπτωση ραγάδας προτιμάται το ζεστό νερό, καθώς με τη ζέστη διαστέλλεται (χαλαρώνει) ο σφιγκτήρας του πρωκτού, οπότε διακόπτεται ο φαύλος κύκλος που αναφέρθηκε πιο πάνω.

Ερ.:  Να χρησιμοποιώ μωρομάντηλο σε περίπτωση ραγάδας?

Απ.:  Σε περίπτωση ραγάδας δακτυλίου απαγορεύεται το σκούπισμα με οποιοδήποτε μέσο (είτε υγρό είτε στεγνό χαρτί), καθώς έτσι ερεθίζεται / τραυματίζεται εκ νέου η περιοχή. Ο κανόνας είναι το πλύσιμο με ζεστό νερό και σαπούνι μετά την αφόδευση.

Ερ.:   Πόσο κοστίζει μια επέμβαση ραγάδας πρωκτού?

Απ.:   Η συνολική επιβάρυνση (κόστος) μιας επέμβασης ραγάδας για τον ασθενή προκύπτει από την πρόσθεση του κόστους του νοσηλευτικού ιδρύματος (μετά την αφαίρεση του ποσού συμμετοχής του ΕΟΠΥΥ), του αναισθησιολόγου και του χειρουργού. Να σημειωθεί βέβαια, ότι η τιμή συνήθως εξατομικεύεται, αφού κάθε ραγάδα δακτυλίου (όπως και κάθε ασθένεια) δεν είναι πανομοιότυπη.

Ερ.:  Μπορεί αφού θεραπευτεί η ραγάδα, να ξαναεμφανιστεί?

Απ.: Μια ραγάδα που θεραπεύτηκε είτε χειρουργικά είτε συντηρητικά, μπορεί σπάνια να επανεμφανιστεί είτε στο ίδιο σημείο είτε σε άλλο σημείο της περιμέτρου του πρωκτού, εφόσον ο ασθενής δεν προσέχει και συνεχίζει να είναι δυσκοίλιος τραυματίζοντας της περιοχή. Προς αποφυγή υποτροπής, θα πρέπει ο ασθενής να προσέχει για πάντα τη διατροφή του καταναλώνοντας άφθονες φυτικές ίνες και υγρά, ενώ επίσης θα πρέπει να αποφεύγει το σκούπισμα και να καθαρίζεται με νερό και σαπούνι. θα πρέπει εν ολίγοις να ακολουθήσει τις οδηγίες του ιατρού.

Ερ:  Τι δεν κάνει να τρώω κατά τη διάρκεια της θεραπείας για ραγάδες?

Απ.:  Δεν απαγορεύεται καμία τροφή. Αντιθέτως, θα πρέπει να εστιάσει κανείς στο τι επιπλέον πρέπει να φάει, δηλαδή φυτικές ίνες και υγρά.

Ερ.:  Μου είπαν να αποφεύγω τις τροφές με σπόρια (π.χ. ακτινίδια, ντομάτες), τα οποία μου είπαν ότι ΄΄γδέρνουν΄΄ τη ραγάδα. Ισχύει?

Απ.:  Αυτό είναι μύθος. Κανένα σπόρι δεν έχει την ισχύ να ενοχλήσει μια πληγή. Αντιθέτως, προτείνεται η κατανάλωση λαχανικών ή φρούτων με σπόρια, καθώς τα σπόρια βοηθούν στο να ΄΄μαλακώσουν΄΄ τα κόπρανα.

Ερ.:  Έχω ραγάδα πρωκτού και τρώω ελάχιστα για να μην πάω στην τουαλέτα και πονέσω. Είναι σωστό?

Απ.:  Αυτό είναι επίσης λάθος, αφού ακόμα και έτσι κάποια στιγμή θα πάει ο ασθενής στην τουαλέτα και θα πονέσει ακόμα περισσότερο, διότι τα κόπρανα θα είναι σκληρά. Είναι προτιμότερο να τρέφεται ο ασθενής φυσιολογικά και να καταναλώνει, όπως αναφέρθηκε, άφθονες φυτικές ίνες και υγρά, ώστε τα κόπρανα να είναι πιο μαλακά. Με τον τρόπο αυτό ο πόνος είναι συνήθως λιγότερος, παρόλο που οι κενώσεις είναι πιο συχνές.